Η Ελλάδα, στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, θέσπισε τον Κλιματικό Νόμο 4936/2022 με στόχο την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Ο νόμος προβλέπει δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και εισάγει συγκεκριμένες υποχρεώσεις για τις επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε τομείς με υψηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Τρία βασικά άρθρα (12, 19 και 20) καθορίζουν μέτρα που αφορούν την ανανέωση στόλου οχημάτων, τη μείωση εκπομπών και την υποβολή ετήσιας έκθεσης ανθρακικού αποτυπώματος. Οι υποχρεώσεις αυτές εφαρμόζονται σταδιακά από το 2023 και επηρεάζουν ουσιαστικά τη λειτουργία και τη συμμόρφωση μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων.
Υποχρέωση Ανανέωσης Στόλου Οχημάτων – Άρθρο 12
Το Άρθρο 12 εισάγει υποχρεώσεις για τη σταδιακή μετάβαση των επιχειρήσεων σε στόλους οχημάτων χαμηλών και μηδενικών εκπομπών. Ειδικότερα, από την 1η Ιανουαρίου 2024, κάθε επιχείρηση που αποκτά τουλάχιστον τέσσερα εταιρικά οχήματα εντός του οικονομικού έτους υποχρεούται να διασφαλίζει ότι τουλάχιστον το 25% αυτών είναι είτε αμιγώς ηλεκτρικά, είτε υβριδικά ηλεκτρικά εξωτερικής φόρτισης με εκπομπές έως και 50 γραμμάρια CO₂ ανά χιλιόμετρο. Στις περιπτώσεις όπου μια εταιρεία δεν συμπληρώνει τον ελάχιστο αριθμό των τεσσάρων οχημάτων ετησίως, η υποχρέωση εφαρμόζεται σωρευτικά, λαμβάνοντας υπόψη τις αποκτήσεις από την 1η Ιανουαρίου 2024 και έπειτα.
Από το 2030 και μετά, τίθεται σε εφαρμογή ακόμα αυστηρότερη απαίτηση: όλα τα νέα επιβατικά και ελαφρά επαγγελματικά οχήματα που θα αποκτώνται από επιχειρήσεις θα πρέπει να είναι αποκλειστικά οχήματα μηδενικών εκπομπών.
Η μη συμμόρφωση με τις παραπάνω υποχρεώσεις επισύρει διοικητικό πρόστιμο ύψους 10.000 ευρώ ανά παράβαση. Ωστόσο, η επιβολή του προστίμου εξαιρείται στις περιπτώσεις όπου η παραγγελία του οχήματος έχει πραγματοποιηθεί πριν την 1η Ιανουαρίου 2024 και η καθυστέρηση στην παραλαβή οφείλεται σε λόγους ανωτέρας βίας ή σε λόγους που δεν αποδίδονται στον αγοραστή.
Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών και Ανθρακικό Αποτύπωμα – Άρθρο 19
Το Άρθρο 19 του Κλιματικού Νόμου 4936/2022 εισάγει μια σημαντική υποχρέωση για συγκεκριμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες που δεν υπάγονται στο Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (Σ.Ε.Δ.Ε.), αλλά εντάσσονται στις Κατηγορίες Α του ν. 4014/2011, δηλαδή στις δραστηριότητες που απαιτούν Απόφαση Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (ΑΕΠΟ) λόγω της σημαντικής περιβαλλοντικής τους επίπτωσης. Οι φορείς αυτών των έργων και εγκαταστάσεων οφείλουν να επιτύχουν τουλάχιστον 30% μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030, σε σύγκριση με το έτος αναφοράς 2019. Η μείωση αυτή πρέπει να τεκμηριώνεται ανά μονάδα έργου ή προϊόντος, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της κάθε δραστηριότητας.
Για την ουσιαστική συμμόρφωση, οι επιχειρήσεις καλούνται να καταρτίσουν Σχέδιο Μείωσης Εκπομπών, στο οποίο να τεκμηριώνονται τα μέτρα και οι παρεμβάσεις που θα οδηγήσουν στη μείωση κατά 30% έως το 2030, με έτος βάσης το 2019. Το σχέδιο αυτό αποτελεί τη βάση για την ετήσια απογραφή και την τεκμηρίωση συμμόρφωσης.
Η συμμόρφωση με τον στόχο της μείωσης εκπομπών πρέπει να έχει ουσιαστικά ολοκληρωθεί μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2025, καθώς μέχρι την 31η Οκτωβρίου 2026 απαιτείται η πρώτη επίσημη υποβολή έκθεσης καταγραφής και επαλήθευσης εκπομπών στην αρμόδια περιβαλλοντική αρχή. Στη συνέχεια, από το 2026 και κάθε χρόνο έως το τέλος Οκτωβρίου, οι φορείς υποχρεούνται να καταθέτουν επικαιροποιημένη ετήσια έκθεση απογραφής εκπομπών, στην οποία να αποτυπώνεται με ακρίβεια η πρόοδος προς την επίτευξη του στόχου.
Οι δραστηριότητες που υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις που εντάσσονται στις εξής πέντε Ομάδες, όπως ορίζονται στις σχετικές υπουργικές αποφάσεις:
- 4η Ομάδα: Συστήματα περιβαλλοντικών υποδομών (π.χ. ΧΥΤΑ, βιολογικοί καθαρισμοί, ΚΔΑΥ)
- 6η Ομάδα: Τουριστικές εγκαταστάσεις, έργα αστικής ανάπτυξης, κτιριακού τομέα, αθλητισμού και αναψυχής
- 7η Ομάδα: Πτηνοκτηνοτροφικές εγκαταστάσεις
- 8η Ομάδα: Υδατοκαλλιέργειες
- 9η Ομάδα: Βιομηχανικές δραστηριότητες και συναφείς εγκαταστάσεις
Σε περίπτωση καθυστέρησης στην υποβολή της ετήσιας έκθεσης απογραφής εκπομπών επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 100 ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης. Το εν λόγω πρόστιμο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,1% του ετήσιου κύκλου εργασιών της επιχείρησης. Επιπλέον, στην περίπτωση που δεν επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των εκπομπών κατά 30% έως το 2030 (σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019), προβλέπεται πρόστιμο που μπορεί να φτάσει έως και το 0,5% του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών της επιχείρησης.
Υποχρέωση Υποβολής Έκθεσης Ανθρακικού Αποτυπώματος – Άρθρο 20
Ο Εθνικός Κλιματικός Νόμος προβλέπει στο Άρθρο 20 την υποχρέωση υποβολής ετήσιας έκθεσης ανθρακικού αποτυπώματος για συγκεκριμένες κατηγορίες επιχειρήσεων. Η ρύθμιση αυτή εντάσσεται στη στρατηγική απανθρακοποίησης της ελληνικής οικονομίας και σηματοδοτεί τη σταδιακή ενσωμάτωση του αποτυπώματος άνθρακα στις βασικές εταιρικές υποχρεώσεις.
Η υποχρέωση ισχύει από το έτος 2023, με αναφορά στα δεδομένα εκπομπών του οικονομικού έτους 2022. Οι επιχειρήσεις που υπάγονται στη ρύθμιση οφείλουν να συντάσσουν και να υποβάλλουν ετήσια έκθεση, η οποία επαληθεύεται από διαπιστευμένο φορέα κατά ISO 14064-3 και υποβάλλεται ηλεκτρονικά έως τις 31 Οκτωβρίου κάθε έτους. Η έκθεση περιλαμβάνει τις συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, καθώς και τυχόν εθελοντικούς στόχους και δράσεις μείωσης.
Η υποχρέωση αφορά μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένους τομείς στρατηγικής σημασίας για την εθνική οικονομία και το περιβάλλον. Συγκεκριμένα, περιλαμβάνονται:
- Εισηγμένες εταιρείες στο χρηματιστήριο
- Πιστωτικά ιδρύματα και ασφαλιστικές εταιρείες
- Εταιρείες επενδύσεων
- Επιχειρήσεις τηλεπικοινωνιών (σταθερής και κινητής τηλεφωνίας)
- Εταιρείες ύδρευσης και αποχέτευσης
- Εταιρείες ταχυμεταφορών
- Προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου
- Αλυσίδες λιανεμπορίου με περισσότερους από 500 εργαζόμενους
- Εταιρείες παροχής υπηρεσιών logistics
- Αστικοί φορείς συγκοινωνιακού έργου (όπως ΟΑΣΑ και ΟΑΣΘ)
Εξαιρούνται οι μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, δηλαδή όσες απασχολούν λιγότερους από 50 εργαζομένους ή παρουσιάζουν ετήσιο κύκλο εργασιών κάτω των 10 εκατομμυρίων ευρώ.
Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης, προβλέπεται διοικητικό πρόστιμο ύψους 50 ευρώ για κάθε ημέρα καθυστέρησης, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,01% των ετήσιων εσόδων της επιχείρησης.
Περιεχόμενο και μεθοδολογία της έκθεσης Ανθρακικού Αποτυπώματος
Η ετήσια έκθεση ανθρακικού αποτυπώματος βασίζεται σε διεθνή πρότυπα όπως οι Οδηγίες IPCC (2006), το GHG Protocol και το ISO 14064-1:2018. Περιλαμβάνει τον υπολογισμό:
- Άμεσων εκπομπών (Scope 1) από καύσιμα και ιδιόκτητα οχήματα
- Έμμεσων εκπομπών (Scope 2) από κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας
Προαιρετικά, μπορεί να καλύπτει και εκπομπές Scope 3, όπως μεταφορές και δραστηριότητες της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Οι εκπομπές μετατρέπονται σε ισοδύναμο CO₂ (CO₂e) με βάση τους συντελεστές της πρόσφατης Εθνικής Απογραφής Εκπομπών, εξασφαλίζοντας συμβατότητα με το εθνικό σύστημα παρακολούθησης.
Αναρωτιέστε αν η επιχείρησή σας υπάγεται στις υποχρεώσεις του Κλιματικού Νόμου; Μιλήστε μαζί μας για να διαπιστώσουμε τις απαιτήσεις συμμόρφωσης και να σχεδιάσουμε μαζί την έκθεση ανθρακικού αποτυπώματος ή το πλάνο μείωσης εκπομπών.
Δείτε ή/και κατεβάστε την παρουσίαση:
